અમદાવાદના અખબારોની ગતિવિધિઓ વિશે: ભારોભાર અપરકાસ્ટ બાયસ, અપ્રમાણિક અરીસો

- ભાવેશ બારીયા

‘અમદાવાદ ઇતિહાસ અને અનુસંધાન’ (1930-2013)ના સંપાદકો ડો. ભારતી શેલત અને ડો. રસેશ જમીનદાર છે. 532 પાનાના આ દળદાર ગ્રંથમાં અમદાવાદના અખબારોની ગતિવિધિઓ લેખમાં ડો. સોનલ ર. પંડ્યા લખે છે,

“22મી એપ્રિલ, 1986ના રોજ અનામત-વિરોધી આંદોલન સામે ચાલતાં તોફાનો સમયે ઉભી થયેલી રાજકીય ખટપટના પગલે ગુજરાત સમાચાર દૈનિકને આગ ચાંપવામાં આવી. તંત્રી-માલિકનો બચાવ થયો. આ બધાના ઘેરા પ્રત્યાઘાતો પડ્યા, છતાં અંતે ગુજરાત સમાચાર વધુ મજબૂત બન્યું.”

આ એક નેરેટિવ છે.

નેરેટિવ પર ચાલે છે આજની દુનિયા.

ડો. સોનલ ર. પંડ્યા ગુજરાત યુનિવર્સિટીના પત્રકારત્વ વિભાગના વડા છે. એમના આ નેરેટિવને મીડીયા સાથે સંકળાયેલા અસંખ્ય લોકો પ્રમાણભૂત ગણશે.

પરંતુ, આ નેરેટિવ તદ્દન ખોટું છે. એમાં ભારોભાર અપરકાસ્ટ બાયસ છે. દલિત, આદિવાસી, અન્ય પછાત વર્ગોના બંધારણીય અધિકારો છીનવવા માટેના હિંસક પ્રયાસોને આ નેરેટિવ સમર્થન આપે છે.

'અનામત-વિરોધી આંદોલન સામે ચાલતા તોફાનો' - આ શબ્દ-ઝૂમખું તમને એવું સૂચવે છે કે અનામત-વિરોધી આંદોલન કેટલાક નિર્દોષ લોકોએ ન્યાયી, સમતા-મૂલક સમાજરચનાના નિર્માણ માટે છેડેલું ક્રાંતિકારી, પ્રગતિશીલ આંદોલન હતું. આંદોલનકારીઓ સમાજના છેવાડાના માણસ માટે પોતાનું જીવન કુરબાન કરવા નીકળેલા કર્મશીલો હતા. અને આવા મહાન આંદોલન સામે (કેટલાક સ્થાપિત હિતો) તોફાનો કરાવતા હતા.

1981 અને 1985ના અનામત-વિરોધી આંદોલનો વાસ્તવમાં અનામત-વિરોધી હૂલ્લડો હતા. 1981માં અમદાવાદમાં સાત દલિતોની હત્યાઓ થઈ, બાર દલિતો પોલિસ ગોળીબારમાં માર્યા ગયા અને બાવીસ ગામોમાં દલિતોનો સામાજિક-આર્થિક બહિષ્કાર થયો અને દેત્રોજ અને ઉત્તરસંડા જેવા ગામોમાં તો દલિતોના ઝૂંપડા સળગાવવામાં આવ્યા.

આને આંદોલન કઈ રીતે કહેવાય?

એ પછી 1985માં માધવસિંહ સોલંકીની સરકારે ઓબીસીની અનામતનો ક્વોટા 17 ટકાથી વધારીને 27 ટકા કર્યો ત્યારે પણ આ કહેવાતા અનામત-વિરોધી આંદોનકારીઓના રડાર પર દલિતો જ હતા.

1981માં મીડીયાની ઝેરીલી ભૂમિકાને તપાસવા એડિટર્સ ગીલ્ડની ફેક્ટ ફાઇન્ડિંગ ટીમ અમદાવાદ આવેલી અને તેમણે ક્રુકેડ મીરર (અપ્રમાણિક અરીસો) નામનો ઐતિહાસિક રીપોર્ટ બહાર પાડેલો.

તેમાં ખોંખારીને કહેલું કે ગુજરાત સમાચાર અને સંદેશે જાણી બૂઝીને દલિતોના વિરુદ્ધમાં ખોટા, અતિશયોક્તિપૂર્ણ અને વિકૃત સમાચારો છાપ્યા હતા.

ડો. સોનલ પંડ્યા લખે છે કે ગુજરાત સમાચાર મજબૂત બન્યું. સાચી વાત છે. ગુજરાતની અપર કાસ્ટમાં અનામત-વિરોધી ગુજરાત સમાચાર એક હીરો તરીકે પ્રસ્થાપિત થયું.

પરંતુ, એક સંવેદનશીલ, જાગૃત, મીડીયા પ્રહરી તરીકે ડો. સોનલ પંડ્યા તેમની ભૂમિકા ભજવવામાં નિષ્ફળ ગયા છે, એમણે ઇતિહાસ ખોટો લખ્યો છે, એનો આ લેખ જીવતો જાગતો પુરાવો છે.

સેક્યુલર ભૂવો ગમે તેટલું ધૂણે પણ નાળિયેર તો પોતાના ઘર ભણી જ ફેંકે.

---

સ્રોત: ફેસબુક

Comments

70,000 migrants, sold on Canadian dream, face uncertain future: Canada reinvents the xenophobic wheel

By Saurav Sarkar* Bikram Singh is running out of time on his post-study work visa in Canada. Singh is one of about 70,000 migrants who were sold on the Canadian dream of eventually making the country their home but now face an uncertain future with their work permits set to expire by December 2024. They came from places like India, China, and the Philippines, and sold their land and belongings in their home countries, took out loans, or made other enormous commitments to get themselves to Canada.

Defeat of martial law: Has the decisive moment for change come in South Korea?

By Steven Lee Late at night on December 3, soldiers stormed into South Korea’s National Assembly in armored vehicles and combat helicopters. Assembly staff desperately blocked their assault with fire extinguishers and barricades. South Korea’s President Yoon Suk Yeol had just declared martial law to “ eliminate ‘anti-state’ forces .”

Govt of India asked to work for release of 217 Indian fishermen detained in Pakistan since 2021

By A Representative Members of the fishing communities from Gujarat and Diu, Union Territory, held a press conference in Ahmedabad, urging the Union Government to take proactive measures to secure the release of Indian fishermen currently detained in Pakistan. Presently, 217 Indian fishermen, mostly from Gujarat and Diu, are held in Pakistan’s Malir Jail. Of these, 53 have been incarcerated since 2021 and 130 since 2022.

This book examines dialectics of complex caste and class relationship

By Harsh Thakor* In Caste and Revolution by N. Ravi, the author addresses questions raised by Dalit and Bahujan intellectuals inspired by revolutionary parties. These questions center on caste issues and seek to formulate a profound diagnosis to chart a path toward the annihilation of caste. The book explains how caste-based feudalism and comprador bureaucratic capitalism intertwine to perpetuate the caste system. It asserts that only the path of a New Democratic Revolution can eradicate caste. The book delves into the need for an equal position for oppressed castes in all layers of society to abolish caste discrimination and oppression. It offers an analytical diagnosis, a penetrating navigation, and a detailed account of the dialectics of caste and class across diverse spheres. Annihilation of Caste and the New Democratic Revolution A revolutionary party develops a perspective document on the caste question, integrating its understanding of caste and the program for caste annih...

How Amit Shah's statement on Ambedkar reflects frustration of those uncomfortable with Dalit assertion, empowerment

By Vidya Bhushan Rawat* Dr. B.R. Ambedkar remains the liberator and emancipator of India’s oppressed communities. However, attempts to box him between two Brahmanical political parties betray a superficial and self-serving understanding of his legacy. The statement by Union Home Minister Amit Shah in the Rajya Sabha was highly objectionable, reflecting the frustration of those uncomfortable with Dalit assertion and empowerment.

Balod tech fest tests students’ interest in innovative ideas in the fields of science, engineering, start-ups

By A Representative A techno fest scheduled on December 20 and 21 in Balod district of Chhattisgarh will test the innovative ideas of school students in the fields of science, engineering and start-ups. For this two-day fest organised at Maheswari Bhawan of the district, a total of 824 models made by students were initially registered. Out of those, a selection committee chose 200 models from several schools spread over five blocks of Balod. These will be on display on these two days from 10am to 4.30pm. Out of many ideas, one of the most interesting models is a smart glove which can be used by children with impairments and disabilities. For those who cannot speak at all or have speech difficulty, they can ask for help from caregivers by pressing their fingers on the glove after wearing it. This will attract attention.

प्राकृतिक संसाधनों के दोहन करने की प्रतिस्पर्धा: बढ़ रही पर्यावरणीय और सामाजिक चुनौतियां

- राज कुमार सिन्हा प्राकृतिक संसाधनों और कॉमन्स, जैसे सामुदायिक भूमि, वन, चारागाह और जल निकाय स्थानीय समुदायों के लिए महत्वपूर्ण हैं जो इन संसाधनों पर निर्भर हैं और उनके सतत् उपयोग एवं संरक्षण के लिए पीढ़ियों से प्रयासरत हैं। कॉमन्स न केवल हमारी पारिस्थितिकी को संतुलित रखते हैं, बल्कि ग्रामीण आजीविका, जैव विविधता, और जलवायु अनुकूलन के लिए भी महत्वपूर्ण हैं। दुर्भाग्यवश, हर साल इन संसाधनों में 4% की कमी आ रही है, जिससे पर्यावरणीय और सामाजिक चुनौतियां बढ़ रही हैं। इन कॉमन्स के संरक्षण और पुनरुद्धार के लिए दीर्घकालीन योजना पर कार्य करने की आवश्यकता है। जिससे एक बेहतर, समान और टिकाऊ भविष्य का निर्माण हो सके।

Sylvester Clarke: The forgotten force of West Indies fast bowling

By Harsh Thakor* December 4th marked the 25th anniversary of Sylvester Clarke's untimely death due to a heart attack at the age of 45, just weeks after the passing of Malcolm Marshall. This year also commemorated what would have been his 70th birthday on December 11.

Local businessman subjected to physical assault, verbal abuse: Demand for accountability, justice

By Kirity Roy* On October 9, 2024, a disturbing incident of harassment and abuse took place in the Swarupnagar Block of North 24 Parganas district, involving a local businessman, Hasanur Gazi, who was subjected to physical assault, verbal abuse, and religious discrimination by a Border Security Force (BSF) constable. The incident, which occurred at the Hakimpur Checkpost, has raised serious concerns about the safety and dignity of citizens living in border areas, especially those belonging to religious minorities.

બેટ દ્વારકામાં માત્ર મુસ્લિમ ઘરો અને ધાર્મિક સ્થળો પર બુલડોઝર કાર્યવાહી: તાત્કાલિક રોકવાની માંગ

- પ્રતિનિધિ દ્વારા બેટ દ્વારકામાં મુસ્લિમ સમુદાયના ઘરો અને ધાર્મિક સ્થળો પર તંત્ર દ્વારા થયેલી બુલડોઝર કાર્યવાહી સામે સામાજિક આગેવાનો અને નાગરિકોમાં ભારે વિરોધ જોવા મળી રહ્યો છે. સ્થાનિકોમાંથી કેટલાક દ્વારા ગુજરાતના મુખ્યમંત્રીને લેખિતમાં રજૂઆત કરવામાં આવી છે, જેમાં આ કાર્યવાહી તાત્કાલિક રોકવાની માંગ ઉઠાવવામાં આવી છે.

Search This Blog