બોલો, ઘાના ઘાના રમવું છે? સંદર્ભ: ભારતના ઉપરાષ્ટ્રપતિની સર્વોચ્ચ અદાલત દ્વારા વકફ અંગે આપેલા હુકમ અંગે ધમકી

- હેમંતકુમાર શાહ

આફ્રિકાનો એક દેશ ઘાના. હાલ તેની વસ્તી આશરે ૩.૪૬ કરોડ. ૧૯૫૭માં તે અંગ્રેજોની ચુંગાલમાંથી આઝાદ થયેલો.

તેના પ્રથમ રાષ્ટ્રપ્રમુખ હતા ક્વામે એન્ક્રુમા. ૧૯૫૭-૬૬ સુધી તેઓ પ્રમુખ રહેલા. તેઓ લોકશાહી રીતે ચૂંટાયેલા અને પછી તાનાશાહ થઈ ગયેલા. એમને તો પછી દેશ છોડીને ભાગવું પણ પડેલું.

નવેમ્બર-૧૯૬૩માં ત્યાં એક કેસ ચાલેલો ખાસ અદાલતમાં. તે અદાલત ત્રણ ન્યાયમૂર્તિઓની બનેલી હતી. એ હતા ત્યાંની સર્વોચ્ચ અદાલતના મુખ્ય ન્યાયમૂર્તિ અને બીજા બે એ જ અદાલતના ન્યાયમૂર્તિઓ.

કેસ હતો દેશદ્રોહનો. આરોપીઓ હતા: બે ભૂતપૂર્વ પ્રધાનો, રાજકીય પક્ષના એક મંત્રી અને વિપક્ષના બે નેતાઓ.

ત્રણ મહિના ચાલેલા આ કેસનો ચુકાદો આવ્યો ૯ ડિસેમ્બર, ૧૯૬૩ના રોજ. ચુકાદામાં વિપક્ષના બે જણાને સજા થઈ અને બાકીના ત્રણને છોડી મૂકવામાં આવ્યા.

આ ચુકાદો દેશના પ્રમુખ ક્વામે એન્ક્રુમાને ગમ્યો નહીં. તેમણે બે જ દિવસમાં મુખ્ય ન્યાયમૂર્તિને હોદ્દા પરથી દૂર કરી દીધા. બીજા એક ન્યાયમૂર્તિએ રાજીનામું આપ્યું. પછી ત્રણ દિવસમાં મુખ્ય ન્યાયમૂર્તિએ પણ રાજીનામું આપી દીધું.

પછી ત્યાંની સંસદે કાયદો બદલી નાખ્યો. નવા કાયદા હેઠળ કેસ ચાલ્યો અને બધા પાંચેય આરોપીઓને મૃત્યુ દંડની સજા થઈ.

આશરે ૩૮ વર્ષ પહેલાં સ્વ. પ્રો. રમેશ ભટ્ટે એક વ્યાખ્યાનમાં એમ કહેલું કે ઘાનાના આ રાષ્ટ્રપ્રમુખે પછી દેશના પાટનગર આકરાના બજારમાંથી નવાં નક્કોર અલીગઢી તાળાં મંગાવેલાં અને જાતે જઈને બધી અદાલતોને તાળાં મારી દીધેલાં એમ કહીને કે "આ અદાલતો કામ કરવા દેતી નથી."

હવે આ ઘટનાને ભારતના ઉપરાષ્ટ્રપતિએ અને ભાજપના એક સાંસદે દેશની સર્વોચ્ચ અદાલત દ્વારા વકફ કાયદામાં સંસદે કરેલા સુધારાના સામે થયેલી અરજીઓ અંગે આપેલા હુકમના સંદર્ભ સાથે કહેલાં વેણ સાથે જુઓ. રીતસર ધમકીની ભાષા લાગે એ! જાણે કે તેઓ બંને કહે છે સુપ્રિમ કોર્ટના ન્યાયમૂર્તિઓને કે, "તમે છો કોણ? અમે ચૂંટાયેલી સરકાર છીએ."

સત્તાધીશોને બંધારણનું અને નાગરિકોના અધિકારોનું રક્ષણ કરનારી અદાલતો ક્યારેય ગમતી જ હોતી નથી.

અને હા, ભૂતકાળની એક વાતની યાદ પણ અપાવું. ૨૦૧૪માં મુંબઈની સીબીઆઈની ખાસ અદાલતના ન્યાયમૂર્તિ હરકિસન લોયા રહસ્યમય સંજોગોમાં નાગપુરમાં મૃત્યુ પામેલા. તેમનો મૃતદેહ લાતુર પાસેના તેમના ગામમાં લઈ જવાયેલ. અને એમ્બ્યુલન્સમાં માત્ર એક ડ્રાઈવર જ હતો. લોયા જે બે ન્યાયમૂર્તિઓ સાથે મુંબઈથી નાગપુર ગયેલા એ પણ એમના મૃતદેહની સાથે નહોતા ગયા! તેમનાં પત્નીને તેમના મૃત્યુના સમાચાર મળવાને બદલે એ સમાચાર પહેલાં તેમના બહેનને મળેલા!

જજ લોયા દેશના હાલના ગૃહમંત્રી અમિત શાહ સામેનો ગુજરાતના એક એન્કાઉન્ટરનો કેસ ચલાવી રહ્યા હતા. જો કે, જજ લોયાનું મોત કુદરતી રીતે થયેલું એમ ભારતની સર્વોચ્ચ અદાલતમાં ચાલેલા કેસમાં ઠરાવાઈ ચૂક્યું છે.

જજ હરકિસન લોયાના મૃત્યુ બાદ જે ન્યાયમૂર્તિ આવ્યા એમણે અત્યંત ટૂંકા ગાળામાં કેસનો ચુકાદો આપીને અમિત શાહને બાઈજ્જત બરી કરેલા.

જજ લોયાના રહસ્યમયી મોત વિશે મારા મિત્ર અને મુંબઈના પત્રકાર નિરંજન તકલેએ 'Who Killed Judge Loya?' પુસ્તક લખ્યું છે તે વાંચવા જેવું છે. આ રહસ્યમયી મોત વિશે લખ્યા પછી તેઓ લોકશાહી વિશ્વગુરુ ભારતમાં બેકાર થઈ જાય એ સાવ સ્વાભાવિક છે.

છે ને, ઘાના ઘાના નામની રમત ક્યારનીય શરૂ થઈ ગઈ હોય એવું નથી લાગતું? આપણી અદાલતો ખુલ્લી હોય છતાં તાળાં મારેલા જેવી, તો આશ્ચર્ય નહીં કરવાનું, જય શ્રી રામ બોલીને ભજન કરવાનું.

Comments

राजस्थान, मध्यप्रदेश, पश्चिम बंगाल, झारखंड और केरल फिसड्डी: जल जीवन मिशन के लक्ष्य को पाने समन्वित प्रयास जरूरी

- राज कुमार सिन्हा* जल संसाधन से जुड़ी स्थायी समिति ने वर्तमान लोकसभा सत्र में पेश रिपोर्ट में बताया है कि "नल से जल" मिशन में राजस्थान, मध्यप्रदेश, पश्चिम बंगाल, झारखंड और केरल फिसड्डी साबित हुए हैं। जबकि देश के 11 राज्यों में शत-प्रतिशत ग्रामीणों को नल से जल आपूर्ति शुरू कर दी गई है। रिपोर्ट में समिति ने केंद्र सरकार को सिफारिश की है कि मिशन पुरा करने में राज्य सरकारों की समस्याओं पर गौर किया जाए।

Old bias, new excuses: How western media misrepresents India’s anti-terror strikes

By Gajanan Khergamker The recent Indian military strikes on Pakistan, dubbed Operation Sindoor, have sparked a storm of international media coverage. Several prominent outlets have portrayed India as the aggressor in the escalating conflict, raising concerns over biased reporting. This commentary critiques coverage by foreign media outlets such as The New York Times , Reuters, BBC, and CNN, which have often been accused of framing India’s actions as escalatory while downplaying or omitting critical context regarding Pakistan’s role in fostering terrorism. By examining historical patterns and current geopolitical dynamics, this analysis highlights the recurring selective framing, omission of evidence, and a tendency to favor narratives aligned with Western geopolitical interests over factual nuance.

'A tribal lifeline': Health rights group asks Gujarat governor to halt Vyara govt hospital privatization

By A Representative In a strong appeal to the Governor of Gujarat, the National Health Rights Alliance (NHRA)—an initiative of the National Alliance of People's Movements (NAPM)—has urged the state to halt the ongoing move to privatize the Vyara Government Hospital and Medical College in Tapi district.

जैविक जीवित संसाधनों व प्रकृति पर निर्भर मजदूरों की व्यापक आर्थिक सुरक्षा कैसे हो?

- राज कुमार सिन्हा* भारत में 60 करोड़ से अधिक लोग भूमि, जल, जंगल और समुद्र जैसे प्राकृतिक स्रोतों पर निर्भर हैं । देश में 14.6 करोड़ छोटे और सीमांत किसान, 14.4 करोड़ खेतिहर मजदूर ( बड़ी संख्या में दलित हैं), 27.5 करोड़ वन निवासी, 2.8 करोड़ मछुआरे, 1.3 करोड़ पशुपालक और 1.7 करोड़ कारीगर हैं जो सीधे तौर पर प्रकृति के साथ और प्रकृति के भरोसे काम कर रहे हैं । लगभग 6 करोड़ मौसमी मजदूर हैं जो काम के सिलसिले में लगातार अपने गांव से बाहर जाते हैं और लौटते हैं। प्रकृति निर्भर समुदायों की आर्थिक गतिविधियां जो बड़े पैमाने पर जीवन निर्वाह और छोटी आय के लिए है। वर्तमान आर्थिक नीतियों के कारण, जो कॉर्पोरेट्स और बड़े व्यवसायों का समर्थन करती है, प्रकृति निर्भर समुदाय के लिए अव्यवहारिक होती जा रही है।

Censor Board's bullying delays 'Phule': A blow to India's democratic spirit

By Vidya Bhushan Rawat* A film based on the life and legacy of Jyotiba Phule and Savitribai Phule was expected to release today. Instead, its release has been pushed to the last week of April. The reason? Protests by self-proclaimed guardians of caste pride—certain Brahmin groups—and forced edits demanded by a thoroughly discredited Censor Board.

Naveen Gautam creates history, becomes first Dalit youth to moderate session at UN

By A Representative In a historic moment for Communities Discriminated on Work and Descent, Mr. Naveen Gautam of the Global Forum of Communities Discriminated on Work and Descent (GFoD) became the first Dalit youth to moderate a session at any United Nations forum.

Kashmiriyat lives: Beyond the prime-time lies

By Rimmi Vaghela I am Rimmi from Ahmedabad. I contemplated this blog on April 27, 2025 in Jammu, when my plans of revisiting the paradise called Kashmir were shattered—not by fear, but by circumstances and sorrow. I decided to share my story with a heavy heart, hoping it reaches those who still believe in the warmth of humanity over the divisive noise of prime-time media.

Choice of the word 'Sindoor' in India's anti-terror operation: Symbolic feminism or patriarchal strategy?

By Dr. Mansee Bal Bhargava* In the aftermath of a war and subsequent ceasefire in 2025, Operation Sindoor has emerged as a focal point of national discourse, not only for its military objectives but also for its symbolic framing. The operation, named after a traditional marker of Hindu marital identity, and the prominent roles of Colonel Sofiya Qureshi of the Indian Army and Wing Commander Vyomika Singh of the Indian Air Force in its media briefings, have been widely celebrated as a step toward gender inclusivity.

In the fury of war, humanity succumbs to the illusion of nationalism

By Dr. Mansee Bal Bhargava* On May 7, Rabindranath Tagore Jayanti—also known as Rabindra Jayanti or Poncheeshe Boishakh in Kolkata—we celebrated the birth anniversary of the renowned poet, writer, philosopher, reformer, and Nobel laureate. On this occasion, I draw attention to Tagore’s timeless quotes, which resonate profoundly today, perhaps more than ever, as we live in a time when the ruling government has pushed the nation toward war.

How the slogan Jai Bhim gained momentum as movement of popularity and revolution

By Dr Kapilendra Das* India is an incomprehensible plural country loaded with diversities of religions, castes, cultures, languages, dialects, tribes, societies, costumes, etc. The Indians have good manners/etiquette (decent social conduct, gesture, courtesy, politeness) that build healthy relationships and take them ahead to life. In many parts of India, in many situations, and on formal occasions, it is common for people of India to express and exchange respect, greetings, and salutation for which we people usually use words and phrases like- Namaskar, Namaste, Pranam, Ram Ram, Jai Ram ji, Jai Sriram, Good morning, shubha sakal, Radhe Radhe, Jai Bajarangabali, Jai Gopal, Jai Jai, Supravat, Good night, Shuvaratri, Jai Bhole, Salaam walekam, Walekam salaam, Radhaswami, Namo Buddhaya, Jai Bhim, Hello, and so on. A soft attitude always creates strong relationships. A relationship should not depend only on spoken words. They should rely on understanding the unspoken feeling too. So w...

Search This Blog