- ડો. કનુભાઈ ખડદિયા*  અખબારોમાંથી માહિતી મળી કે છે રાજ્ય સરકાર દ્વારા ધોરણ 09 અને 11માં પરીક્ષાની પેટર્ન બદલવામાં આવશે. અને 20 માર્કના વસ્તુલક્ષી અને મલ્ટીપલ ચોઈસ પ્રશ્નોને બદલે 30 માર્કના પૂછવામાં આવશે. તેમજ વર્ણનાત્મક પ્રશ્નોમાં પાઠમાંથી આંતરિક વિકલ્પો આપવાને બદલે બધા પાઠો વચ્ચે સામાન્ય વિકલ્પો પૂછાશે.

- સાગર રબારી  મુ. શ્રી રમેશભાઈ સવાણી, આપની ખેત ભવન વિશેની પોસ્ટ બાબતે મારે કહેવું છે કે, સરકારને ખેત ભવન બક્ષિસ આપવાનું કામ શ્રી અમરસિંહભાઈ ચૌધરીએ કર્યું છે. અને, આ સ્થિતિ આવે એ પહેલા હું એમાંથી ટ્રસ્ટી તરીકે રાજીનામુ આપીને નીકળી ગયો એના માટેના જવાબદાર પરિબળો વિષે આપ વાકેફ છો?

- राम पुनियानी*  पिछले आम चुनाव (अप्रैल-मई 2024) में जाति जनगणना एक महत्वपूर्ण मुद्दा थी. इंडिया गठबंधन ने जाति जनगणना की आवश्यकता पर जोर दिया जबकि भाजपा ने इसकी खिलाफत की. जाति जनगणना के संबंध में विपक्षी पार्टियों की सोच एकदम साफ़ और स्पष्ट है.

- રમેશ સવાણી  ગુજરાત કોંગ્રેસના નેતાઓ/ ગાંધીવાદીઓ/ સર્વોદયવાદીઓ ભલે ખાદી પહેરે, પરંતુ તેમના રુંવાડે રુંવાડે ગોડસેનો વાસ છે ! બહુ મોટો આંચકો આપે તેવા સમાચાર મળ્યા, વધુ એક ગાંધીવાદી સંસ્થા/ વંચિતવર્ગ માટે કામ કરતી સંસ્થાની હત્યા થઈ!  ‘ખેત ભવન’માં હું ઝીણાભાઈ દરજીને મળ્યો હતો. એમણે વંચિતવર્ગની સેવા માટે જીવન સમર્પિત કરી દીધું હતું. ઈન્દુકુમાર જાની સાથે  અહીં બેસીને, અનેક વખત લાંબી ચર્ચાઓ કરી હતી અને તેમણે આ સંસ્થાની લાઈબ્રેરીમાંથી અનેક પુસ્તકો મને વાંચવા આપ્યા હતા, જેનાથી હું વૈચારિક રીતે ઘડાયો છું. આ સંસ્થા વંચિત વર્ગના બાળકો માટે ગુજરાતમાં 18 સંસ્થાઓ ચલાવે છે; ત્યાં ભણતા બાળકોનું મોટું અહિત થયું છે. એક મોટી યુનિવર્સિટી જે કામ ન કરી શકે તે આ સંસ્થાએ કર્યું છે, અનેકને ઘડ્યા છે, કેળવ્યા છે, અનેક વિદ્યાર્થીઓને પ્રગતિ તરફ દોરી ગઈ છે. આ સંસ્થામાં એવા કેટલાંય સામાજિક/ આર્થિક લડતના દસ્તાવેજો/ પુસ્તકો છે, જેનો નાશ થઈ જશે. અહીંથી જ વંચિતલક્ષી વિકાસ પ્રવૃતિ/ વૈજ્ઞાનિક અભિગમ/ શોષણવિહીન સમાજ રચના માટે પ્રતિબદ્ધ પાક્ષિક ‘નયામાર્ગ’  પ્રસિદ્ધ થતું હતું, જેથી ગુજરાતને વૈચારિક/ પ્રગતિશિલ સાહિ

- मुजाहिद नफीस*  सेवा में, माननीय सरवानन्द सोनेवाल जी मंत्री बन्दरगाह, जहाज़रानी भारत सरकार, नई दिल्ली... विषय- गुजरात कच्छ के कांडला पोर्ट पर बसने वाले मछुआरों के घरों को तोड़े जाने व उनके पुनर्वसन (Rehabilitation) के संबंध में, महोदय,

- માર્ટિન મૅકવાન*  તાજેતરમાં મા. ભારતીય સર્વોચ્ચ અદાલતે અનુસૂચિત જાતિ અને જનજાતિમાં અનામતના સંદર્ભમાં પેટા-વર્ગીકરણ ભારતીય બંધારણને આધારે માન્ય છે તેવો બહુમતિ ચુકાદો આપ્યો. આ ચુકાદાના આધારે ભારત બંધ સહીત જલદ પ્રતિક્રિયા જોવા મળી. ભાજપ, કોંગ્રેસ અને બીજા અન્ય પક્ષોએ તેઓ આ ચુકાદા સાથે સહમત નથી તેવી પ્રાથમિક પ્રતિક્રિયા આપી છે. સામાજિક પ્રચાર-પ્રસાર માધ્યમોમાં આ ચુકાદા અંગેને ચર્ચા જોતાં જણાય છે કે આ ચુકાદાનો  વિરોધ કે સમર્થન શા માટે કરવાં તેની દિશા અંગે એકસૂત્રતા નથી.

- अजय तिवारी  टी एस इलियट कहते थे कि वे बुखार में कविता लिखते हैं। उनकी अनेक प्रसिद्ध कविताएँ बुखार की उतपत्ति हैं। कुछ नाराज़ किस्म के बुद्धिजीवी इसका अर्थ करते हैं कि बीमारी में रची गयी ये कविताएँ बीमार मन का परिचय देती हैं।  मेँ कोई इलियट का प्रशंसक नहीं हूँ। सभी वामपंथी विचार वालों की तरह इलियट की यथेष्ट आलोचना करता हूँ। लेकिन उनकी यह बात सोचने वाली है कि बुखार में उनकी रचनात्मक वृत्तियॉं एक विशेष रूप में सक्रिय होती हैं जो सृजन के लिए अनुकूल है। 

- મુજાહિદ નફીસ*  પ્રતિ શ્રી, પોલિસ મહાનિદેશક શ્રી ગુજરાત રાજ્ય ગાંધીનગર, ગુજરાત વિષય- સિદ્ધપુર નગરપાલિકાની ગુનાહિત બેદરકારીથી મુસ્લિમ યુવાનની મૃત્યુની સઘન તપાસ થાય તે માટે SIT ની રચના બાબતે.

- शिवराम कनासे, अंतराम अवासे, माधुरी*  --- पुलिस हिरासत में आदिवासी की मौत: धर्मेंद्र दांगोड़े का परिवार खंडवा एसपी कार्यालय पहुंचा, दोषी पुलिस कर्मियों के गिरफ्तारी की उठाई मांग – आदिवासी संगठनों ने कार्यवाही न होने पर पूरे निमाड में आदिवासी आंदोलन की दी चेतावनी... --- पुलिस हिरासत में आदिवासी की मौत का खंडवा-खरगोन में तीन साल में यह तीसरा मामला – इससे पहले भी पुलिस कर्मियों को दोषी पाए जाने के बावजूद मध्य प्रदेश सरकार द्वारा कोई कार्यवाही नहीं हुई है – मध्य प्रदेश बन चुका है आदिवासियों पर अत्याचार का गढ़... *** धर्मेंद्र दांगोड़े की खंडवा के थाना पंधाना में हुई हत्या के संबंध में, 29.08.2024 को धर्मेंद्र के परिवार सहित आदिवासी संगठन खंडवा एसपी कार्यालय पहुंचे और धर्मेंद्र दांगोड़े की हत्या के लिए जिम्मेदार पुलिस कर्मियों की गिरफ्तारी की मांग उठाई । परिवार के साथ खंडवा, खरगोन और बुरहानपुर के जागृत आदिवासी दलित संगठन, जय आदिवासी युवा शक्ति (जयस), आदिवासी एकता परिषद, भारत आदिवासी पार्टी एवं टंटीया मामा भील समाज सेवा मिशन के सदस्य ने ज्ञापन सौंप कर दोषी पुलिस कर्मियों पर हत्या का मामला दर्ज

- ગૌરાંગ જાની   ૧૦૩ વર્ષ અર્થાત્ એક સદીથી 'ફૂલછાબ' અખબાર ગુજરાત, ભારત અને વિશ્વનું દર્પણ બની રહ્યું છે. આ દર્પણના સર્જક છે અમૃતલાલ શેઠ. તેઓ 'સૌરાષ્ટ્રના સિંહ' તરીકે પણ જાણીતા છે.નીડર પત્રકાર અને ગાંધીવાદી સત્યાગ્રહી અમૃતલાલની બહુમુખી પ્રતિભા વિશે આજે વાત કરવી છે. એક તરફ સૌરાષ્ટ્રના કેટલાક જુલ્મી રાજવીઓ સામે તેજાબી કલમ ચલાવી લોકોની યાતનાઓને વાચા આપી તો બીજી તરફ અંગ્રેજ હકુમત સામે ગાંધીવિચાર અને આચારથી સ્વાતંત્ર્ય સૈનિક તરીકે અનેકવાર જેલવાસ ભોગવ્યો.ભારતની આઝાદીના ૭૫ વર્ષની ઉજવણી નિમિત્તે આપણે ગુજરાતીઓ અમૃતલાલ શેઠને યાદ કરીને ગુજરાતી પત્રકારત્વના ઇતિહાસને અને આઝાદીની ચળવળના ગૌરવપૂર્ણ યુગને યાદ કરીએ. એક સદી પૂર્વે વર્ષ ૧૯૨૧ના જુલાઈ મહિનામાં મુંબઈના મોરારજી ગોકુળદાસ માર્કેટના હૉલની એક સભામાં લીંબડીના એક યુવાને તેના ભાષણમાં ઉભરો ઠાલવ્યો, "અમારા અંતરની આગ ઠાલવવાનું પણ આજે તો અમારી પાસે સાધન નથી.વર્તમાનપત્રો તે પીડિતોને પીડામાં હિસ્સેદારી કરે કે રાજસ્થાનોના રાજવી વિલાસોને બરદાસ કરે ? અમારે તો વર્તમાનપત્ર જોઈએ , એવું કે જે અમારાં આંસુથી રેલાય ,જે અમારા લોહીથી લખાય." લગ

- વાલજીભાઈ પટેલ*  પ્રતિ, મા. શ્રી ભૂપેન્દ્રભાઈ પટેલ, મુખ્યમંત્રીશ્રી, ગુજરાત રાજ્ય, સચિવાલય, ગાંધીનગર  પ્રતિ, મા. શ્રી હર્ષ સંઘવી, ગૃહરાજ્યમંત્રીશ્રી, ગુજરાત રાજ્ય, સચિવાલય, ગાંધીનગર.  વિષય- ટંકારા પોલીસ સ્ટેશન જીલ્લા મોરબીમાં અનુસુચિત જાતિની ફરિયાદો ન નોંધનાર જવાબદાર અધિકારીઓ સામે કાર્યવાહી કરવા બાબત.  સાદર નમસ્કાર. 

- હેમંતકુમાર શાહ  દેશ આઝાદ હોય અને નાગરિકો ગુલામ હોય એવી પરિસ્થિતિ દુનિયાના અનેક દેશોમાં આજે પણ છે. દા.ત. ચીન આઝાદ છે પણ ચીનાઓ ગુલામ છે કારણ કે ત્યાં એક જ પક્ષની તાનાશાહી છે.  એક અહેવાલ એમ કહે છે કે દુનિયાની ૮૦ ટકા વસ્તી તાનાશાહી અથવા લોકશાહી દેખાતી તાનાશાહી હેઠળ જીવે છે. દુનિયાના ૪૩ દેશોમાં તો આજે પણ રાજાશાહી છે. જો કે, જાપાન, યુકે કે સ્વિડન જેવા કેટલાકમાં રાજાશાહી નામમાત્રની છે. પણ બીજા સાઉદી અરેબિયા, કુવૈત જેવા દેશોમાં રાજાઓ જ શાસકો છે. દસ દેશોમાં લશ્કરી તાનાશાહી છે. અનેક દેશોમાં સરમુખત્યારશાહી છે. 

- રમેશ ઓઝા  કોલકતા બળાત્કાર અને હત્યા પ્રકરણની વાતે ઊહાપોહ થઈ રહ્યો છે ત્યારે ૨૦૧૨ની નિર્ભયા સાથે બનેલી ઘટના યાદ આવે છે. ત્યારે પણ આવો જ ઊહાપોહ થયો હતો, લોકો રસ્તા પર ઉતર્યા હતા, કેન્ડલ માર્ચ નીકળી હતી, સંસદમાં થોડી વેદના અને વધુ અવસરના રાજકારણને ધ્યાનમાં રાખીને ચર્ચા થઈ હતી, આકારાં પગલાં લેવાની અને આવા નરાધમ ગુનેગારો બીજી વાર આવું કૃત્ય કરવાનું વિચારે પણ નહીં એવા કાયદા ઘડવાની, કાયદામાં સુધારા કરવાની અને કાયદાના અમલની ચુસ્ત વ્યવસ્થા કરવાની બાયધરી આપવામાં આવી હતી. આ વાત ૨૦૧૨ની સાલની છે. 

- शिवांगी भट्ट  आईआईएमए में ब्रिज दिसा डेटा विज्ञान एवं कृत्रिम बुद्धिमत्ता केंद्र (सीडीएसए) ने वाधवानी फाउंडेशन के साथ मिलकर आज भारतीय वाइट-कॉलर कर्मचारियों पर आर्टिफिशियल इंटेलिजेंस (एआई) के कथित और अपेक्षित प्रभाव पर एक रिपोर्ट जारी की। इस कार्यक्रम में आईआईएमए के निदेशक प्रोफेसर भारत भास्कर; वाधवानी सरकारी डिजिटल परिवर्तन केंद्र के सीईओ श्री प्रकाश कुमार; प्रोफेसर श्रीराम शंकरनारायणन, सह-अध्यक्ष (सीडीएसए) और रिपोर्ट के लेखकगण उपस्थित थे।

- विद्याभूषण रावत*  अम्बेडकरी साहित्यकार संजीव खुदशाह से बातचीत... संजीव खुदशाह का जन्म 12 फरवरी 1973 को बिलासपुर छत्तीसगढ़ में हुआ। आप देश में चोटी के दलित लेखकों में शुमार किए जाते है। उनकी रचनाएं  देश की लगभग सभी अग्रणी पत्र-पत्रिकाओं में प्रकाशित हो चुकी है।संजीव जी की  "सफाई कामगार समुदाय" राधाकृष्‍ण प्रकाशन से एवं "आधुनिक भारत में पिछड़ा वर्ग" शिल्‍पायन से, "दलित चेतना और कुछ जरुरी सवाल" शिल्‍पायन से इनकी चर्चित कृतियों मे शामिल है। संजीव खुदशाह यू ट्यूब चैनल DMAindia online के प्रधान संपादक है। वर्तमान में संजीव जर्नलिज्म डिपार्मेंट से पीएचडी कर रहे हैं। वह कानून की पढ़ाई भी कर चुके हैं और महत्वपूर्ण बात ये की वंचित समूहों मे सबसे भी भी सबसे वंचित समाज से आते हैं और इसलिए उनके दिल की बात और भी महत्वपूर्ण हो जाती हैं। वर्षों पूर्व अम्बेडकरी आंदोलन से जुडने के बाद और लेखन के जरिए सम्पूर्ण दलित समाज को जगाने की बात कहने वाले संजीव आज आहत हैं क्योंकि उन्होंने सुप्रीम कोर्ट मे अनुसूचित जातियों के वर्गीकरण के फैसले का स्वागत किया। इस बातचीत मे हम संजीव खुदश

- अमरजीत कौर*  अखिल भारतीय ट्रेड यूनियन कांग्रेस के अनुसार केंद्र सरकार के कर्मचारियों के लिए मोदी सरकार द्वारा तय की गई एकीकृत पेंशन योजना (यूपीएस) मौजूदा एनपीएस के विस्तार के अलावा और कुछ नहीं है। सरकारी कर्मचारियों को यूपीएस में भी अपने वेतन का 10% योगदान जारी रखना होगा। एक बार लागू होने के बाद यूपीएस में बहुत सारी त्रुटियाँ होंगी।

- बामसेफ  ऐसे दलित राष्ट्रपति जिन्होंने न्यायाधीशों की नियुक्ति फाईल को यह कहकर वापस कर दिया था कि इसमें एक भी यससी, यसटी , ओबीसी, माईनरिटी के नाम क्यों नहीं हैं? 

- રમેશ સવાણી  કેટલાંક મિત્રો કહે છે કે ‘અંધશ્રદ્ધા વિરોધી કાયદો ખરેખર ઉપયોગી થશે?’ આ સવાલ ઉચિત છે કેમકે જ્યારે સત્તાપક્ષના મિનિસ્ટર ભૂવાનું જાહેરમાં સન્માન કરતા હોય;  સત્તાપક્ષના એક મંત્રી ધૂણતા ધૂણતા પેતાની પીઠ પર લોખંડની સાંકળ ફટકારતા હોય; સત્તાપક્ષના નેતાઓ બાગેશ્વર બાબામાં દિવ્યશક્તિ છે તેમ માની તેમના દરબારો યોજતા હોય ! ત્યારે આ કાયદાનો અમલ માત્ર કાગળ પર જ રહે ! 

- રમેશ સવાણી  ગુજરાતમાં અંધશ્રદ્ધાના કારણે અનેક શરમજનક ઘટનાઓ બની છે : [1] બનાસકાંઠા જિલ્લાના એક ગામમાં નરબલી આપવાથી પોતાના લગ્ન થઈ જશે એવો વહેમ રાખી માસુમ બાળકની હત્યા કરવામાં આવી. [2] ગીર સોમનાથ જિલ્લામાં પોતાની 14 વર્ષની દિકરીને કોઈ વળગાડ છે તેવી મનમાં શંકા રાખી આ વળગાડ દૂર કરવા પોતાના ખેતરમાં દિકરીને 2 કલાક આગ પાસે ઉભી રાખી, બાદમાં દાઝેલી દિકરીને 4-5 દિવસ સુધી ખેતરમાં જ ભૂખી-તરસી બાંધીને રાખી મોત નિપજાવ્યું. [3] અરવલ્લી જિલ્લામાં ડાકણ હોવાનો વહેમ રાખી 70 વર્ષિય દાદીમાની હત્યા પોતાના જ પૌત્ર દ્વારા કરવામાં આવી. [4] સુરતમાં એક દીકરીને પોતાના ગુમ પિતાની ભાળ મેળવી આપવાના બહાને એક ઢોંગી તાંત્રિકે તેની સાથે શારીરિક શોષણ કરી, યુવા દિકરીની જીંદગી બરબાદ કરી નાંખી. [5] ખેતરમાં સોનાના ચરૂ તેમજ અન્ય ખજાનો દટાયેલો છે, તેવા બહાના હેઠળ અનેક લોકો પાસેથી રૂપિયા પડાવી છેતરપિંડી કરવામાં આવી.

- राज कुमार सिन्हा  देश आजादी के बाद समाजवादी आर्थिक-सामाजिक व्यवस्था की स्थापना के लिए संकल्प लिया था। इस संकल्प को पूरा करने संविधान निर्माता भीमराव आंबेडकर ने इसे संविधान के प्रस्तावना में स्थान दिया। परन्तु पिछले तीन दशकों के दौर में आर्थिक गैर- बराबरी तेजी से बढ़ी है और बढ़ती जा रही है। आजादी के शुरुआती दौर में इस गैर- बराबरी को खत्म करने की बात को हल्के ढंग से लिया गया। तर्क यह दिया गया कि पहले विकास तो हो, उसके बाद उसके लाभ के बटवारे में न्याय होने की बात आसानी से हल की जाएगी। 

- રમેશ સવાણી  ખૂબ જ શરમજનક ઘટના ગુજરાતમાં બની છે. બનાસકાંઠાના લાખણી તાલુકાના ખેરોલા ગામે શાળામાં 15 ઓગસ્ટ 2024ના રોજ સવારે નવ વાગ્યે આઝાદી દિનની ઊજવણી થઈ રહી હતી. ગામના વાલ્મિકી સમાજના કાસુબેન મફાભાઈ પરમારના દિલમાં પણ આઝાદીનો ઉમંગ હતો. એમને થયું કે આજે તો બધાં બાળકોના મોં મીઠાં કરાવવા છે. આ ભાવનાથી ચોકલેટની થેલી લઈને તેઓ શાળાએ પહોંચ્યા અને બાળકોને ચોકલેટ વિતરણ શરુ કરે તે પહેલાં કાસુબેનના હાથમાં ચોકલેટની થેલી જોઈને ગમન મશરુભાઈ રબારી ભડક્યા. 

- હેમંતકુમાર શાહ  પંદરમી ઓગસ્ટે અને છવ્વીસમી જાન્યુઆરીએ ગવાતા ગીતના આ શબ્દો સામ્રાજ્યવાદી નથી લાગતા? અને દુનિયાના લોકોને ગુલામ બનાવવાનો વિચાર વ્યક્ત નથી કરતા? યુરોપના દેશોએ ૧૮મી અને ૧૯મી સદીમાં  દુનિયાના લોકોને સંસ્કારી બનાવવાનો ઠેકો લીધો એટલે જ ભારત સહિતની દુનિયાના લોકો ગુલામ બનેલા. શું હવે આપણે દુનિયાના લોકોને ગુલામ બનાવવા છે, માટે આ ગીત ગાઈએ છીએ? 

- રમેશ સવાણી  RSS/વડાપ્રધાન/ અદાણી/અંબાણી એવું માને છે કે ઉચ્ચ હોદા પર માત્ર ઉપલા ત્રણ વર્ણના લોકો જ લાયક હોય છે. SC/ST/OBC સમુદાયના લોકોમાં લાયકાત હોતી નથી. એટલે જ ભારત સરકારના સચિવોમાં SC/ST/OBCનું પ્રમાણ તેમની વસ્તીના પ્રમાણમાં નહિવત છે. એવું જ અદાણી/ અંબાણીની કંપનીઓમાં પણ ટોચના સ્થાને SC/ST/OBCનું પ્રમાણ નહિવત છે. સરકાર પાસેથી જમીનો/ જંગલો / સવલતો/ ટેક્સ માફી/ લોન / પર્યાવરણની મંજૂરીઓ વગેરે લેવી છે પણ પોતાની કંપનીના દરવાજા SC/ST/OBC માટે બંધ રાખે છે. આ વ્યવસ્થાને ‘મનુસ્મૃતિ મોડેલ’/ ‘ગુજરાત મોડેલ’ કહી શકાય. 

- राम पुनियानी*  हालिया लोकसभा आमचुनाव (मई 2024) में इंडियन गठबंधन ने जाति जनगणना के मुद्दे को अपने चुनाव अभियान में महत्वपूर्ण स्थान दिया. अन्य कारकों के अलावा, इस मुद्दे ने भी इंडिया गठबंधन के चुनाव में बेहतर प्रदर्शन में अपना योगदान दिया. हालाँकि इस गठबंधन को सरकार बनाने लायक सीटें नहीं मिल सकीं. भाजपा के गठबंधन साथी नीतीश कुमार बिहार में पहले ही जाति जनगणना करवा चुके हैं, हालाँकि इस मुद्दे को अभी उन्होंने ठंडे बस्ते में रख छोड़ा है. राहुल गाँधी ने वित्त मंत्री द्वारा प्रस्तुत केन्द्रीय बजट पर चर्चा के दौरान लोकसभा में अपने भाषण में इस मुद्दे को प्रमुखता से उठाया. उन्होंने काफी ज़ोरदार और प्रभावी ढंग से जाति जनगणना की मांग उठाई. उन्होंने 'हलवा' (सरकार से मिलने वाले लाभ) का मुद्दा भी उठाया. उन्होंने कहा कि बजट तैयार करने वाले मुख्यतः ऊंची जातियों के हैं और बजट के लाभार्थी केवल चंद उच्च वर्ग हैं.

- ગૌરાંગ જાની    કલકત્તામાં મહિલા ડોકટર પર બર્બરતા અને બળાત્કારની ઘટનાએ કામના સ્થળે મહિલા શોષણ વિરુદ્ધના કાનૂનની જનની ભંવરી દેવીને યાદ તાજી થઇ ... વિદ્યાર્થીઓ સાથેની ચર્ચામાં કે ઇન્ટરવ્યૂમાં એક સવાલ અનેકવાર પૂછ્યો, "વિશાખા ગાઈડલાઈન વિશે સાંભળ્યું છે? આ વિશાખા કોણ છે?" ભાગ્યેજ કોઈએ સાચો જવાબ આપ્યો હશે. એટલું જ નહિ વિશાખા કોઈ મહિલાનું નામ છે એવો પ્રતુત્તર અનેકવાર મળ્યો છે. સવાલ જવાબ ગોખીને ભણવા ભણાવવાની આપણી પરંપરાએ નવી પેઢીમાં સમાજના મહત્વના મુદ્દાઓ વિશેની સંવેદનશીલતા સૂકવી નાખી. દેશની સર્વોચ્ચ અદાલતે વિશાખા ગાઈડ લાઈન દ્વારા અને કાનૂન સર્જીને મહિલાઓને કામના સ્થળે જાતીય શોષણ સામે અમોઘ શસ્ત્ર બક્ષ્યું. આ શસ્ત્ર અને તેના શાસ્ત્રના ઉદભવ પાછળ એક ગ્રામીણ મહિલાનું આજીવન પ્રદાન અને બલિદાન છે. રાજસ્થાનની રાજધાની જયપુરથી ૫૦ કિમી દૂર આવેલા ૧,૨૦૦ ની વસ્તીવાળા ભટેરી ગામની ભંવરી દેવીએ સામાજિક દુષણો સામે અભિયાન આદર્યું અને સમાજના કહેવાતા રખેવાળોના પાપે બળાત્કારનો ભોગ બની. પીડિતા ભંવરી દેવી છેલ્લા ત્રણ દાયકાથી ન્યાય માટે સંઘર્ષરત છે અને ભારતની અનેક પીડિતાઓને ન્યાય મળે એ માટેના કાનૂન ઘડતર અર્થ

- राम पुनियानी*  जनता के आक्रोश के ज्वार ने बांग्लादेश को हिला दिया है. वहां जो हो रहा है उसके बारे में कई झूठी खबरें फैलाई जा रही हैं, जिनके नतीजे में भारत में इस्लामोफोबिया ने जोर पकड़ लिया है. शेख हसीना ने बांग्लादेश पर पिछले 15 वर्षों से बहुत सख्ती से शासन किया. उन्होंने विपक्ष का जबरदस्त दमन किया और यहां तक कि सभी प्रमुख विपक्षी नेताओं को या तो जेलों में ठूंस दिया या उनके घरों में नजरबंद कर दिया.

- સંજય સ્વાતિ ભાવે  કૉલેજોનું પહેલું સત્ર શરૂ થયે દોઢ મહિનો વીતી ગયો છે,ઘણી વિદ્યાશાખાઓના પહેલાં વર્ષ સહિતના બધા વર્ષોના વર્ગો શરૂ થઈ ચૂક્યા છે.પણ અમદાવાદની ગુજરાત કૉલેજ નજીક આવેલી સરકારી કન્યા છાત્રાલય હજુ સુધી ખૂલી નથી.

- ઇન્દુ રોહિત*  આઠ એકર જગ્યામાં વ્યવસાયિક તાલીમ શાળા સાથે જીવન-વ્યક્તિત્વ ઘડતર, જ્ઞાતિ આધારિત વ્યવસાયોમાં અને શિક્ષણથી વંચિત રહી ગયેલ યુવાવર્ગને રોજગાર તરફ વાળવા દલિત શક્તિ કેન્દ્ર સંસ્થાનું નિર્માણ થયું છે. 30 દિવસના પ્રાથમિક અને 30 દિવસના એડવાન્સ્ડ તાલીમ વર્ગ દ્વારા વસ્ત્રનિર્માણ, કોમ્પ્યુટર વપરાશ, બ્યુટિશિયન, ફોટોગ્રાફી-વિડીઓગ્રાફી, સ્પોકન ઇંગલિશ, પોલીસમાં જોડાવાનું પ્રશિક્ષણ જેવા નિવાસી અભ્યાસક્રમ છે.

- રમેશ ઓઝા*  રતન શારદા નામના રાષ્ટ્રીય સ્વયંસેવક સંઘના એક નેતાએ બીજેપીના આઈટી સેલના વડા અમિત માલવિયની ટીકા કરતાં સલાહ આપી છે કે ટીકાકારોનું ટ્રોલિંગ કરવાની જગ્યાએ ટીકાકારોને અનુત્તરિત કરી શકાય એ રીતની તર્કબદ્ધ દલીલો કરવી જોઈએ. કેન્દ્ર સરકારના બજેટની ટીકા કરનારાઓનું અમિત માલવીયે તેમની શૈલીમાં ટ્રોલિંગ કર્યું હતું. 

- બાબુ સુથાર   "વિશ્વગુરુ, વિશ્વગુરુ, વિશ્વગુરુ." નાનપણમાં મદારીઓના ખેલ જોયેલા. એમાં મદારી પૂછતો: અંમ કાઢું કે ભંમ કાઢું. આપણને કાંઈ ખબર ન પડે. એટલે જેને જે મનમાં આવે તે કહે. કોઈ કહે: અંમ કાઢો ને કોઈ કહે ભમ્મ કાઢો. પછી મદારી જે કાઢતો એમાં અંમવાળા અંમ જોતા ને ભંમવાળા ભંમ જોતા.

- एक प्रतिनिधि द्वारा   गृह मंत्री अमित शाह के अनुसार, 2019 के बाद 250 सुरक्षा शिविर स्थापित किए गए हैं। लगभग हर 2-5 किमी की दूरी पर एक कैंप हैं, जिसके चलते पूरा बस्तर संभाग एक विशाल छावनी बन गया है। फरवरी 2024 में, आईजी बस्तर ने 50 अतिरिक्त कैंपों की घोषणा की। इसका मतलब यह भी है कि बस्तर देश के सबसे अधिक सैन्यीकृत क्षेत्रों में से एक है, जहाँ हर नौ नागरिकों पर एक सुरक्षाकर्मी है। पिछले कुछ सालों में छत्तीसगढ़ के बस्तर क्षेत्र में आदिवासी समुदायों द्वारा अपनी ज़मीन पर सुरक्षा कैंपों की स्थापना के ख़िलाफ़ बड़े पैमाने पर विरोध प्रदर्शन हुए हैं। सुकमा जिले के सित्रगेर जैसे कुछ मामल्रों में ये विरोध प्रदर्शन तीन साल से भी ज़्यादा समय से जारी हैं।

- राज कुमार सिन्हा*  भारत का साल 2024 पिछले 15 वर्षों में सबसे तीव्र और सबसे अधिक गर्मी वाले दिनों का वर्ष बन गया है। मौसम विभाग के अनुसार उत्तर प्रदेश, हरियाणा, चंडीगढ़, दिल्ली, उत्तराखंड, हिमाचल, मध्य प्रदेश, झारखंड और बिहार में अधिकांश स्थानों पर अधिकतम तापमान सामान्य से 5.1 डिग्री सेल्सियस अधिक था। आधिकारिक आंकड़ों के हिसाब से 25000 से अधिक हीट स्ट्रोक की घटनाएं और करीब 60 लोगों की मौतें हुई हैं। इन आंकड़ों में मतदान के दौरान भीषण गर्मी से होने वाली चुनाव कर्मियों की मौतें शामिल नहीं हैं। आंकड़ों के अनुसार केवल अंतिम चरण के मतदान में 33 चुनाव कर्मियों की मौतें हुई थीं। ये आधिकारिक आंकड़े हैं, असली संख्या इससे कई गुना अधिक हो सकती है।

- राम पुनियानी*   राष्ट्रीय स्वयंसेवक संघ (आरएसएस) दुनिया का सबसे बड़ा संगठन है. आरएसएस का उद्धेश्य है हिंदू राष्ट्र की स्थापना. उसका दावा है कि वह एक सांस्कृतिक संस्था है. हमारे देश के संविधान का आधार है भारतीय राष्ट्रवाद   मगर आरएसएस हिंदू राष्ट्रवाद की बात करता है और हिंदुओं को एक अलग राष्ट्र मानता है. समय-समय पर भाजपा के शीर्ष नेता यह मांग करते रहे हैं कि भारतीय संविधान को सिरे से बदल कर, भारत को हिंदू राष्ट्र घोषित किया जाए. यही बात आरएसएस के तत्कालीन सरसंघचालक के. सुदर्शन ने सन् 2000 में अपना पद संभालने के तुरंत बाद कही थी. सन् 2024 के लोकसभा चुनाव के प्रचार के दौरान भाजपा अध्यक्ष जेपी नड्डा ने कहा था कि अब भाजपा पहले से अधिक काबिल बन गई है और अब उसे चुनाव जीतने के लिए आरएसएस की मदद की जरूरत नहीं है.

- अजय तिवारी  बंग्लादेश की घटनाओं से हम भारतवासी बहुत चिंतित हैं। लगता है कि यहाँ के अल्पसंख्यक समुदाय के महत्वपूर्ण लोग और विचारशील बुद्धिजीवी इस राष्ट्रीय चिंता से अलग हैं। ज्यों-ज्यों बंग्लादेश में परिवर्तन अपनी मंज़िल पर पहुँचा त्यों-त्यों साम्प्रदायिक सौहार्द को बिगाड़कर अल्पसंख्यकों पर आक्रमण का रूप दिया जाने लगा। हम अगर भारत में अल्पसंख्यकों के हित की रक्षा के लिए खड़े होते हैं तो बंग्लादेश में हमारा रुख बदल नहीं जाएगा। वहाँ भी हम अल्पसंख्यकों के हित के लिए खड़े होंगे। 

- लोकतंत्र बचाओ अभियान  हाल में भाजपा व उसके प्रमुख नेता लगातार बयान दे रहे हैं कि झारखंड में बड़ी संख्या में बांग्लादेशी घुसपैठी आ रहे हैं, आदिवासियों की जनसंख्या कम हो रही है, आदिवासी लड़कियों से शादी कर रहे हैं, ज़मीन हथिया रहे हैं, लव जिहाद, लैंड जिहाद कर रहे हैं आदि. यह बोला जा रहा है कि झारखंड बनने के बाद संथाल परगना में आदिवासियों की जनसँख्या 16% कम हुई है और मुसलमानों की 13% बढ़ी है. सांसद निशिकांत दुबे ने तो संसद में बयान दिया कि 2000 में संथाल परगना में आदिवासी 36% थे और अब 26% हैं और इसके जिम्मेवार बांग्लदेशी घुसपैठ (मुसलमान) हैं.

- સંજય સ્વાતિ ભાવે  એક દાયકાથી વધુ સમય આદિવાસી સમુદાયોના પ્રશ્નોના ઉકેલ માટે મથનારા યુવા રાજકીય કર્મશીલ રોમેલ સુતરિયા(1989-2024)નું 35 વર્ષની ઉંમરે 01 ઑગસ્ટના ગુરુવારે હૃદયરોગના હુમલાથી અવસાન થયું. તેમની સ્મૃતિસભા ‘રોમેલની વાતો,રોમેલની યાદો’ નામે 4 ઑગસ્ટના રવિવારની સાંજે અમદાવાદમાં લાલ દરવાજા વિસ્તારમાં આવેલા સરદાર પટેલ સ્મારક ભવનમાં યોજવામાં આવી હતી.

- संजीव सिन्हा*  जन स्वास्थ्य अभियान, उत्तरप्रदेश द्वारा दिनांक 5 अगस्त, 2024 को राज्य स्वास्थ्य सम्मेलन का आयोजन गोयल आयुर्वेदिक मेडिकल कॉलेज और हॉस्पिटल, लखनऊ में किया गया। इस सम्मेलन में प्रदेश के कई जिलों की संस्थाएं, संगठन, यूनियन, स्वास्थ्य विशेषज्ञ और नेटवर्क के साथियों ने भागीदारी की। इस सम्मेलन में महत्त्वपूर्ण मुद्दों पर पेनल चर्चा भी की गई जिसमें स्वास्थ्य देखभाल, सेवाओं की मजबूती और उन तक पहुंच, दवाओं की नीति, महिला व बाल-स्वास्थ्य कुपोषण, महंगी स्वास्थ्य सेवाएँ और निजीकरण, स्वास्थ्य और जीवन शैली, व्यावसायिक स्वास्थ्य, स्वास्थ्य व सामाजिक निर्धारक के मुद्दों पर व्यापक चर्चा के साथ-ही-साथ विभिन्न जिलों से आए प्रतिभागियों ने स्वास्थ्य सेवाओं की जमीनी हकीकत के बारे में अपनी बात भी रखी। सम्मलेन में केंद्र व राज्य सरकार की नीतियों व जमीनी हकीकत पर विस्तार से बात हुई और अभियान की गति को मजबूत करने का प्रस्ताव पास किया गया। 

- अजय तिवारी    आखिर बंग्लादेश में भी सीआईए की भूमिका सामने आने लगी है। बंग्लादेश का निर्माण जनता की इच्छा और गुटनिरपेक्ष भारत की सक्रिय सहायता से 1971 में हुआ था। अमरीका और सीआईए इससे बहुत परेशान थे। लेकिन 1975 में बदनाम अमरीकी ख़ुफ़िया एजेंसी सीआईए ने तख्तापलट संगठित किया और बंग्लादेश की आज़ादी के नायक बंगबंधु मुजीबुर्रहमान की हत्या करवा दी। मगर जनता ने फिर अमरीकी योजना और सेना के मंसूबों को परास्त करके जनतंत्र स्थापित किया। 

- श्यामा मछुआरा, मुकेश भगोरिया, कैलाश यादव, मेधा पाटकर*   नर्मदा घाटी के विस्थापितों ने सत्याग्रही, अहिंसक संघर्ष के द्वारा हजारों का पुनर्वास हासिल करने के बाद भी कुछ हजार परिवार आज भी भुगत रहे हैं विस्थापन से वंचना| इसमें कानून, नीति के साथ सर्वोच्च न्यायालय के 2000, 2005, 2017 के प्रमुख आदेश तथा कुछ उच्च न्यायालय और शिकायत निवारण प्राधिकरण के आदेशों का भी उल्लंघन हुआ है और आज भी जारी है!

- प्रतिनिधि द्वारा  विनेश फोगाट को खुला पत्र: "आप हमारे चैंपियन हैं"। विनेश के साथ नारीवादी एकजुटता... प्यारी विनेश, बधाई हो! तुम हारी नहीं हो, तुम तो हमारी हीरो हो और बनी रहोगी। कल तुमने पेरिस में करके दिखा दिया कि असल में तुम क्या हो। तुम्हारी दक्षता का कोई मुकाबला नही है, और तुम्हारे लिए कोई ऊंचाई ऊंची नहीं है।

- રમેશ સવાણી  બાંગ્લાદેશના વડાપ્રધાન શેખ હસીના, 5 ઓગસ્ટ 2024ના રોજ રાજીનામું આપી દેશ છોડીને ભારત આવતા રહ્યા. છેલ્લા 3 અઠવાડિયામાં ઢાંકામાં, 300થી વધુ પ્રદર્શનકારીઓના મોત થયા છે ! બાંગ્લાદેશના જનક શેખ મુજીબુર રહમાનની વિશાળ પ્રતિમા આંદોલનકારીઓએ તોડી નાખી છે ! 

- હેમન્તકુમાર શાહ     બાંગ્લાદેશના બંધારણમાં ભારતના બંધારણની જેમ આમુખ છે. એ આમુખના શીર્ષકની ઉપર જ લખવામાં આવ્યું છે કે, “બિસ્મિલ્લાહ-અર-રહેમાન-અર-રહીમ”. એટલે કે “જે સર્જક અને દયાળુ છે તે અલ્લાહને નામે”. આમ, અલ્લાહના નામથી તો બંધારણનો આરંભ થાય છે. આમુખની બીજી લીટીમાં રાષ્ટ્રવાદ, સમાજવાદ, લોકશાહી અને બિન-સાંપ્રદાયિકતાના આદર્શો સ્વીકારવામાં આવ્યા છે. આ બંધારણ તા.૦૪-૧૧-૧૯૭૨ના રોજ સ્વીકારવામાં આવ્યું હતું કે જ્યારે તેને પાકિસ્તાનથી આઝાદી અપાવનાર શેખ મુજીબુર રહેમાન વડા પ્રધાન અને પછી રાષ્ટ્રપ્રમુખ તરીકે હયાત હતા. તમામ નાગરિકો માટે કાયદાનું શાસન હોય, મૂળભૂત માનવ અધિકારો અને સ્વતંત્રતા હોય, અને સમાનતા અને ન્યાય હોય એવું રાજ્યનું ધ્યેય છે એમ પણ આ આમુખમાં લખવામાં આવ્યું છે. 

- अजय तिवारी  भारतवासियों को बंग्लादेश की स्थिति पर गहराई से सोचना चाहिए। उसका असर भारत पर भी अनेक रूपों में पड़ेगा। लेकिन सबसे गम्भीर पहलू यह है कि बिखरे हुए आंदोलनकारी और संगठित इस्लामी तत्ववादियों के बीच भविष्य को लेकर जो रस्साकशी है उसमें बंग्लादेश की मूल भावना और उसके सामाजिक जीवन का विनाश तय है। इसका एक ही उदाहरण काफ़ी है कि जन-असन्तोष रोजगार और आरक्षण की पक्षपातपूर्ण को लेकर है लेकिन आंदोलन में शामिल इस्लामी छात्र-संगठन ने हिंदुओं पर व्यापक हमले किये। आम नागरिक मिलजुलकर मंदिरों की रक्षा कर रहे थे लेकिन इस्लामी छात्र संगठन मंदिरों पर हमले कर रहे हैं। 

- રમેશ સવાણી*  ઈસ્લામિક કટ્ટરપંથીઓએ બાંગ્લાદેશના વડાપ્રધાન શેખ હસીનાને દેશમાંથી કાઢી મૂક્યા છે. 5 ઓગસ્ટ 2024ના રોજ તેમણે રાજીનામું દીધું અને તરત જ ભારતમાં આવી ગયા અને હવે લંડન કે અન્ય જગ્યાએ જવા તૈયારી કરી રહ્યા છે.

- अजय तिवारी* आपातकाल से पहले इंदिरा गांधी के खिलाफ व्यापक जन-असंतोष उमड़ा जिसका फ़ायदा दक्षिण पंथियों ने उठाया; एमरजेंसी की अक्षम्य गलती ने 1947 में आज़ादी की अगुआ कांग्रेस को सत्ता से बाहर का रास्ता दिखाया। 

- હેમંતકુમાર શાહ   સામાન્ય રીતે બજેટ વખતે કયા વેરામાં કેટલો વધારો અને ઘટાડો થયો તેને વિશે જ ચર્ચા થાય છે. વધુ ચર્ચા તો સરકાર કઈ બાબતો માટે કેટલું ખર્ચ કરે છે તેને વિશે થવી જોઈએ.

- વાલજીભાઈ પટેલ*  પત્રકાર જગતમાં અચ્યુતભાઈ, નિરંજન પરીખ અને ઈશ્વર પેટલીકર સાથેનો મારો સંબંધ ૧૯૭૧ થી બંધાયો. ત્યારે અચ્યુતભાઈ ગુજરાત સમાચારમાં અને નિરંજન પરીખ તેમજ ઈશ્વર પેટલીકર સંદેશમાં હતા. ઈશ્વર પેટલીકર સંદેશમાં “લોક્સાગર ને તીરે તીરે” કોલમ ચલાવતા  અને મારા સામાજિક પ્રશ્ને ના લખાણો લઈને ઈશ્વર પેટલીકર તેમની સંદેશની કોલમમાં  વિશ્લેષણ કરતા. ૧૯૭૧માં દ્વારકાના જગદગુરુ શંકરાચાર્ય નિરંજનદેવ ત્તીર્થનું છાપામાં નિવેદન છપાયું. કે ધર્મના વડા તરીકે હું અસ્પૃશ્યતામાં માનું છું. અને આવું નિવેદન આવવા છતાં તત્કાલીન ગાંધીવાદી ગવર્નર શ્રી શ્રીમન્નારાયણનો આ શંકરાચાર્યના આશ્રમમાં કાર્યક્રમ ગોઠવાયો. અને હું ગુસ્સે ભરાયો. 

- અશોક શ્રીમાળી*  અચ્યુત યાજ્ઞિક સાંપ્રત સમયના ગુજરાતના જાહેરજીવન સાથે સંકળાયેલા સૌથી મહત્ત્વપૂર્ણ બૌદ્ધિક હતા. ચરોતર પ્રદેશના ધર્મજ ગામમાં તેમનો જન્મ થયો અને બાળપણના પ્રારંભિક વર્ષો તેમણે દાદાની છત્રછાયા હેઠળ વિતાવ્યાં. મધ્ય ગુજરાતના સામાજિક જીવનનાં સાંસ્કૃતિક મૂલ્યો અને સ્વભાવની તેમના જીવન પર ઊંડી અસર હતી. તેમના દાદા એક કર્મકાંડી પૂજારી હતા અને તેમને દક્ષિણારૂપે મળતું અનાજ ઊંચકીને ઘરે પહોંચાડવા માટે અચ્યુતભાઈ તેમની મદદમાં રહેતા. બાળપણમાં દાદાએ આપેલો ઠપકો અચ્યુતભાઈ માટે તેમના બૌદ્ધિક જીવનની દિશા નિર્ધારિત કરનારો બની ગયો.

- કાંતિલાલ યુ. પરમાર*  અનુસૂચિત જાતિ અને અનુસૂચિત જન જાતિ (અત્યાચાર અટકાવ) અધિનિયમ 1989, સુધારા અધિનિયમ 2015 (એટ્રોસિટી એક્ટ) હેઠળ રાજ્યના પોલીસ સ્ટેશનોમા આ ખાસ કાયદા હેઠળ નોંધવામાં આવતા ગુનાઓમાં આરોપીઓને ટેબલ જામીન પર પોલીસ સ્ટેશનમાથી ન છોડવા બાબતે રાજ્યના ડીજીપી સમક્ષ રજુઆત કરવામા આવી.